Hem Müslüman Hem Laik Olunur mu

Onyıllar önce Recep Tayyip Erdoğan tarafından iddia edilen bu söyleme katılıyor musunuz? Gerekçeleriniz nedir? Hem müslüman hem laik olunur mu?

Açıkçası ben kendisine katılıyorum. İslam toplumsal hayatın her noktasına karışmak isteyen bir din, otoriter ve baskın olmayı diler. Bununla birlikte laik bir sistem, dini ve ondan doğan toplumsal normları, idealize edilmiş sistemin paydaşlarından saymamak üzerinden ilerliyor. Dolayısıyla hem laik hem müslüman olmaz, ya müslüman olacaksın ya da laik.

İslam denen garabet Hristiyanlık gibi ruhban sınıfının nüfuzunu azaltmayıp reform geçirmediği sürece asla bir yere gelemeyecektir. Bu yüzden insanların beyinleri yıkanmaya devam edeceği için ya aşırı dinci olacaklar ya da laik-seküler kanada mensup olacaklar. Erdoağn haklı.

Alevi olunca ikisi de oluyor hemen hemen.

Nasıl müslüman olduğun ve laiklikten ne anladığın, laikliği ve müslümanlığı nerenden anladığına göre değişir. O kadar milletin birbirine düşmesi gereken kavramlar değil bunlar.

İslam'da ruhban sınıfı yoktur. Hadislerin birçoğu ruhban sınıfı oluşturmak, siyasi meşruiyet kazanmak için ortaya atılmış iddialardır. Allah, ortak koşulmasını kesin bir şekilde yasaklamıştır. Allah'tan başka kimse ama kimse "şu sevaptır, şu yasaktır" diyemez. Emir koyamaz, günah belirleyemez. Kur'an'da ülke yönetimiyle ilgili insanoğluna verilen tavsiyeler sayılıdır. Bunlardan biri çok sesliliktir. Tek adam yönetiminin karşısındadır. "Allah size, emanetleri mutlaka ehline vermenizi ve insanlar arasında hükmettiğiniz zaman adaletle hükmetmenizi emrediyor. Doğrusu Allah, bununla size ne güzel öğüt veriyor! Şüphesiz ki Allah hakkıyla işitendir, hakkıyla görendir.” Emanetleri ehline vermek demek halkın yönetimde söz sahibi olduğunu gösterir. Diktatör varsa emanetleri ehline veremezsiniz. Diktatör ne isterse o olur. Laikliğin en basit tanımını herkes bilir. Kur'an'da, maalesef birçok müslümanın da göz ardı ettiği gibi, dinde zorlama yoktur. Herkes neye inanırsa öyle yaşar. Hesap sorucu sadece Allah'tır. Felsefi olarak da küçük bir çocuk bile bunu anlayabilir. Başkalarının zoruyla, öldürülme korkusuyla "inandım" demenin Allah nezdinde ne gibi bir geçerliliği olabilir? Haşa, Allah saf mı? Çocuk mu kandırıyorsunuz? Kısaca bir müslüman zaten laik olmalıdır. Ben kimim ki bir başkasına zorla müslüman ol diyeyim? En fazla tavsiye ederim. İnanırsa iyidir, inanmazsa da karşılığını bulur.

İnsanlar laik olmaz ki devletler laik olur.

Bence soru hatalı bir temelde oturuyor. Soru müslüman bir insan, laik-seküler bir ülkede dininin gerekliliklerini tam olarak yerine getirebilir mi şeklinde sorulursa daha verimli bir tartışma sürdürülebilir. Ya da laik bir devlet yapısı bünyesinde bulundurduğu müslümanlara dinlerinin gerektirdiği imkanları sağlayabilir mi diye sorulabilir.

Her ne kadar dinin evrensel olduğu ve ayetlerin açık seçik olduğu söylense de konu böyle toplumsal ve günlük hayatla alakalı konulara geldiği zaman müslümanlar arasında görüş farklılıkları mevcuttur. Peygamber hayattayken insanlar bu tür konularda akıllarına takılan soruları peygambere danışabilmişlerdir. Lakin peygamberin vefatının ardından insanlar akıllarına takılan, yeni çağların ve dinin ulaştığı yeni medeniyet ve kültürlerin getirdiği yeni sorulara; kitaba, peygamber döneminden rivayetlere ve akıllarına başvurarak çözümler getirmeyi amaçlamıştır. Bu doğrultuda yüzyıllar içerisinde farklı görüşler belirten birçok okumuş etmiş alim ve bu alimlerin farklı düşüncelerini benimsemiş milyonlarca farklı görüşten insan ortaya çıkmıştır.

Bu doğrultuda bir müslüman, laik bir hayat görüşü benimseyip bunu uygulamasında bir sakınca olmadığı ve bunun daha doğru olduğu sonucuna ulaşıp bu görüşle hayatını devam ettirebilir. Başka bir müslüman da bunun sakıncalı olduğunu düşünebilir. Allah'ın bir olduğuna ve Muhammed'in onun elçisi olduğuna inanan bir insanı böyle bir meseledeki görüşü yüzünden başka birinin, hele ki bir gayri müslimin tekfir etmeye hakkı yoktur.

Engin'in dediği gibi laik olan devletlerdir; bireylere özgü olan ise seküler olmaktır. Resmi dininin İslamiyet, Hıristiyanlık vs. olduğunu belirten bir devletin laik olduğundan bahsedebilmek zaten mümkün değil; laik olduğunu belirten bir devlete ise haliyle "Müslüman devlet", "Hıristiyan devlet" gibi söylemlerde bulunmak son derece hatalı olur. O yüzden sorunun bu boyutta sorulma ihtimali tabiri caizse taca çıkıyor. Ki Mami'nin sorduğu sorunun ise bireyler özelinde olduğu da anlaşılabiliyor zaten.

Bir birey aynı anda hem seküler hem Müslüman olabilir mi sorusuna gelecek olursam bence ikisini aynı potada eritebilmek oldukça zor bence. İslamiyet'in benimsediği yaşam tarzı seküler bir bireyin yaşam tarzıyla çoğunlukla örtüşmüyor bence. Belki bu eskiden daha kolay bir durumdu ama çağ değişiyor, insanlık ve dünya her geçen gün farklı bir noktaya evriliyor ve hal böyleyken ben İslamiyet'in yüzyıllar önce Kur'an-ı Kerim ile benimsetmek istediği yaşam tarzının günümüzdeki yaşam ile asla bağdaşmadığını ve çağın fazlasıyla dışında kaldığını düşünüyorum. Ki gözlemlediğim kadarıyla günümüzdeki seküler birey anlayışı da paralel bir biçimde seyrediyor benim düşüncemle. O yüzden aynı anda seküler ve Müslüman bir birey olmanın hayal ürünü olduğunu düşünüyorum artık günümüzde. Belirli bir nispette yapmayı başarabilirsin bunu ama o sınırın sonu da seküler birey yahut Müslüman birey olma yol ayrımına çıkar aynı şekilde.

Olmak istedikten sonra hem müslüman; hem ateist bile olunur.