Güreşin Kökenleri #2 – Gold Dust Üçlüsünün Mirası

Önceki yazıda size profesyonel güreşin ortaya çıkış hikayesini anlatmaya gayret etmiştim. Bugün ise merceklerimizi güreşin kurucu üç babası ve onların mirasları üzerine tutacağız. Bu üç baba dönemin Dünya Ağırsıklet Şampiyonu Ed "Strangler" Lewis, onun menajeri Billy Sandow ve Joseph "Toots" Mondt'tan başkası değil. Bu sporun çıkış hikayesini anlattığım yazıda sizlere Frank Gotch'un güreş üzerindeki etkisini ve emekli olduktan sonra sporun itibarının zedelendiğini yazmıştım. Gotch'un emekliliği gerçekten o kadar katastrofik bir etkiye sahipti. Onun inandırıcılığına sahip olmayan diğer güreşçiler, hayranların aklında güreşin sahte olduğu şüphelerinin uyanmasına ve sektörün dibi görmesine sebep olmuştu. Eğer Gold Dust Üçlüsü elini taşın altına koymasaydı bugün izlediğimiz şey 1913 yılında ölmüş olacaktı.​

Profesyonel güreşin evrimindeki kritik kararlar genellikle Joseph "Toots" Mondt'a atfedilir. Iowa'da 18 Ocak 1894'te doğan Mondt; Greeley, Colorado'da büyüdü ve burada 19. yy. sonlarında ülkenin önde gelen profesyonel güreşçisi Martin "Farmer" Burns'den aldığı kurs ile güreşin inceliklerini öğrendi. Eski bir Amerikan Ağırsıklet Şampiyonu olan Burns, aynı zamanda efsanevi Frank Gotch'un da öğretmeniydi.


Martin "Farmer" Burns ve Frank Gotch

Mondt 16 yaşındayken karnavallarda ilk kez sahneye çıktı. Birkaç yıl içinde kendisini kanıtladı ve Burns ile birlikte turneye çıktı ve grubun en genç üyesi olduğu için "Toots" mahlasını edindi. Burns'ün tedrisatı altında Mondt, sporun en tehlikeli hooker'larından birisi haline geldi; ve sonunda Ed "Strangler" Lewis'in kampına katılmak üzere işe alındı.


Joseph "Toots" Mondt

Burada Ed Lewis'e ayrıca bir parantez açmak gerekiyor. Lewis belki de güreşin görüp görebileceği en dominant güreşçi olabilir. Gerçek adı Robert Friedrich olan Lewis, 30 Haziran 1891'de Nekoosa, Winsconsin'de doğdu. Freidrich, çok erken yaşlardan beri amatör güreş, basketbol ve track sporları ile uğraşan hareketli, toraman bir çocuktu. Frederich kendisini daha sonradan sadece güreşe odakladı ve diğer çiftçilerle güreştiği yerel yarışmalarda başarılı oldu. Henüz 14 yaşındayken amatör güreşin kendisini kesmeyeceğini fark eden Frederich akşam saatlerinde evden kaçıp profesyonel güreş maçlarına katılıyordu. Lewis o kadar toramandı ki kimse onun erişkin olduğunu anlamamıştı. Ailesi onun evden kaçıp güreştiğini anlamasın diye 1890'ların yıldız güreşçilerinden Evan "Strangler" Lewis'e saygı duruşu olarak kendisini Ed "Strangler" Lewis olarak tanıttı. Yetişkin müsabakalarında yükselişi ise 1910'lu yılların başına dayansa da Billy Sandow'la 1914'te tanışması ile onun için de işler değişti.


Ed "Strangler" Lewis, Ivan Linov'a headlock bağlıyor (1920)

1884'te doğan Billy Sandow (gerçek adı Wilhelm Bauman; ring ismini 19. yy.ın ünlü boksör Eugen Sandow'dan alır.), 20. yüzyılın başlarında 155 poundda şampiyon olmuştu. Sandow birkaç sağlık kulübü işletmiş ancak bir kumar sonucu bu işletmeleri kaybetmeye engel olamamış. Bu kaybın ardından kendisini Marin Plestina ve Billy Jenkins gibi güreşçilere rehberlik edip turneciliğe başlamıştı. 1914'ün sonlarında Ed Lewis'in menajeri Jerry Walls ile yolları ayırması ile birlikte Lewis'e ulaştı ve onu birkaç yıl sonra Dünya Ağırsıklet Şampiyonu yapacak bir iş ortaklığının temelini attılar.


Billy Sandow'ın 20. yy. başlarında "Genç Muldoon*" mahlası ile güreştiği günlerden kalan bir fotoğrafı ​

1920'lerin başında Sandow, Lewis'in idman partneri ve idareten rakibi olarak görev yapabilecek bir güreşçi arıyordu. Martin Burns'ün tavsiyesiyle Mondt, grubun "yaptırımcı"sı olarak işe alındı ve Lewis'in rakiplerini maç kuralları konusunda disipline ederken, şampiyonun kuraldışı taktikler sonucu sakatlanmasının önlemede yardımcı oldu.


Gold Dust Üçlüsü

O dönemde profesyonel güreş özünde minder güreşinden ibaretti ve spor on yıl önce Frank Gotch'un çekim gücü etrafında gelişirken, taraftarlar o zamandan beri müsabakaların yorucu şekilde yavaş temporsundan bıkmıştı. Mondt, Lewis ve Sandow'u "Slam Bang Western Stili Güreş" ismini verdiği; boks, Greko-Romen, serbest stil, oduncu kavgası ve tiyatronun özellilerini bir araya getiren yeni ekolü uygulamaya ikna ederek sektörün aradığı can suyunu vermiş oldu. Yeni, Body Slam, Suplex, Arm Drag gibi modern hareketleri ve yumruklaşmaları güreşe ekleyen, bu alışılmadık aksiyon geleneksel minder güreşiyle birleşerek profesyonel güreşin modern formunu oluşturdu. Önceki yıllarda seyircinin kazananın baştan belli olduğu şüphelerine rağmen Mondt, hayranlara heyecan verici bir şov sunabilmek ve onları gelecekte daha fazlası için geri dönmelerini sağlayacak senaryolu sonlar yaratabilmek için "bitiş" sanatını mükemmelleştirdi. Bu cesur hamle sayesinde yeni stil güreş anında seyircinin gözdesi oluverdi.


Boston'lı İrlandalı Jim Browning, Ed "Strangler" Lewis'i döndürmek için yeni bir hareket olan Airplane Scissors'ı uyguluyor. MSG'de yapılan bu maçı 67 dakikanın sonunda Browning kazanır ve Dünya Ağırsıklet Şampiyonu olur.

Mondt'un güreşteki bitişlerin %90'ını, "finisher" olarak bildiğimiz bitirici hareketlerin %60'ını icat ettiği söylenir. Ayrıca Toots, güreşi geleneksel köklerinden büyük ölçüde uzaklaştıran ve bir maçın nasıl bitebileceğine dair çok sayıda olasılığın önünü açan "No Contest" ve "Double Count out" kavramlarının da mucididir. Ezcümle, bildiğimiz manada profesyonel güreş bu şekilde doğdu ve yüz yıl sonra bile Toots'un hayal ettiğine benzer şekilde devam ediyor.
​

Lewis, Sandow ve Mondt güreşin yeni stilini çok daha geniş bir ölçekte tanıtmaya çalıştılar ve kısa süre içinde kendi maçlarının organizasyonunu üstlendiler. İlgi arttıkça, kartlar eski burlesk tiyatrolarından büyük spor salonlarına taşındı; ve daha büyük gişe gelirleri nedeniyle Sandow, saflarına katılmaları için yüzlerce güreşçiyi işe alabildi. Kurnaz bir iş yöneticisi olan Sandow, güreşçilerle özel sözleşmeler imzaladı (o dönem için radikal bir hareketti); ve daha sonra rakip organizatörlerin yetenek havuzunu yok etti. Turne güreşçilerinin merkezi acentesi olan Üçlü, böylece sektörün ülke çapındaki ilk promosyonu olarak kendini kabul ettirdi ve güreşçilerine zamanında ödeme yaparak (o dönem için alışılmadık bir durumdu) güvenilirlik kazandı. Dahası, profesyonel güreşi toplu bir ürün olarak sunma fikrini ortaya attılar ve şehirden şehre seyahat ederken aynı müsabakaları tanıtırken devam eden hikayeler düzenleyen ilk şirket oldular.

Bir yıl içinde Gold Dust Üçlüsü profesyonel güreş endüstrisinin kontrolünü tamamen ele geçirdi. Kolaylıkla dünyanın en seçkin atış güreşçisi olan Lewis, 1920'ler boyunca Dünya Şampiyonluğunu elinde tuttu; Sandow ve Mondt'un promosyon desteğiyle kısa sürede ulusal bir süperstar haline geldi. Yine de Üçlü, taraftarların eninde sonunda tek bir adamın kemere hükmetmesinden sıkılacağının farkındaydı ve bu nedenle Lewis, ilginin yeniden artması için (özellikle de istediği zaman kemeri yeniden kazanabilecek kadar yetenekli olduğu için) ara sıra popüler bir rakibi "yükseltmeyi" kabul etti. Böylece bir maç "çalışma" pratiği ve güreş "programları" (belirli bir güreşçiyi uygun bir rakip olarak geliştirmeyi amaçlayan bir dizi maç) doğdu. Bu süreçte Üçlü, yetenekleri için bir hiyerarşi oluşturdu; yalnızca meşru güreşçiler şampiyon olarak kabul edildi; ancak karizma ya da etnik çekiciliğe sahip daha düşük seviyedeki güreşçiler, belirli hayran kitlelerini ya da bölgeleri cezbetmek için sık sık rakip olarak "öne sürüldü"(push). Korkulan "hookerlar" olarak Mondt ve John Pesek, önceden ayarlanmış plana ihanet eden herkesi tartaklayan "polisler" olarak hizmet ettiler, ancak güreşçiler Trio altında daha önce hiç olmadığı kadar çok para kazandıkları için bu tür olaylar seyrekti.
​

Ibn-i Haldun'un Mukaddime'sinde yazdığı gibi; beşeri olan her şey doğar, yaşar ve ölür. Gold Dust Üçlüsünün dillere destan birlikteliğini de bundan münezzeh değil elbette. Mondt'un Sandow'un kardeşi Max Bauman ile güç mücadelesine girmesiyle 1928'de dağıldı ve Lewis ile Sandow da Sandow'un Lewis'in kondisyon eksikliğine itiraz etmesiyle kısa süre sonra ayrıldı.

Sandow daha sonra Everett Marshall ve Roy Dunn gibi şampiyon güreşçilerin menajerliğini yaptı ve nihayetinde 15 Eylül 1972'de 88 yaşında öldü.


Billy Sandow'ın zamanında savunma amaçlı gösterdiği güreş hareketlerinin fotoğrafları

Ed Lewis 1947'de tarihteki ilk 5 kez Dünya Şampiyonu olarak emekli oldu ve daha sonra 7 Ağustos 1966'da 76 yaşında ölmeden önce nihai 6 kez Dünya Şampiyonu Lou Thesz'in antrenörü ve menajeri olarak görev yaptı.


Lou Thesz ve mentörü Ed Lewis

Bu arada Toots Mondt, Ray Fabiani ile birlikte efsanevi şampiyon Jim Londos'un yükselişini desteklerken Antonino Rocca ve Stu Hart gibi geleceğin yıldızlarını da eğiterek sektörün en güçlü simsarlarından biri haline geldi. Jack Curley'nin 1937'de ölümünden sonra Mondt, Rudy Dusek, Jack Pfefer ve diğerleriyle birlikte çalışarak Kuzeydoğu'yu güreşin en iyi bölgelerinden biri haline getirdi. Dahası, Mondt daha sonra 1963'te World Wide Wrestling Federation'ı (şimdiki adıyla WWE, Inc.) kurmak için birlikte çalıştığı Vince McMahon'un akıl hocası olarak görev yapacaktı ve 11 Haziran 1976'da ölümünden önce WWWF hisselerini McMahon'a satmasına rağmen Bruno Sammartino'yu şirketin ilk gerçek yıldızı yapan Mondt'tu.


Sol baştan üç kişi sırasıyla, Vince McMahon Sr, Joseph "Toots" Mondt ve Bruno Sammartino
​

Yakın tarihin keşmekeşliğine geldiğimizde dahi kurucu babaların unutulmadığını, sektörde hala saygı gördüklerini söylemek mümkün. Örneğin Damien Sandow, ring adını Billy Sandow'un onuruna almıştır. Virgil Runnels'ın ring ismindeki "Dusty" üçlüye bir selamdır. Keza oğlu Dustin'in Goldust adlı güreş gimmick'inin adı kısmen Gold Dust Üçlüsünden esinlenmiştir. Goldust da kardeşi Cody'nin ring adı Stardust için ilham kaynağı oldu.


Damien ve Billy Sandow


Dusty Rhodes, Goldust ve Cody Rhodes

*Genç Muldoon ismindeki Muldoon soyadı döneminin efsanevi güreşçisi ve New York Eyaleti Atletik Komisyonunun kurucusu William Muldoon'a bir saygı duruşudur.